Doku Tipleme ve Transplantasyon Laboratuvarı
21 Aralık 2021

 

      Transplantasyon (organ nakli), son dönem organ yetmezliğindeki hastalara günümüzde son seçenek olarak uygulanmaktadır. Transplantasyon immünolojisi, organ naklinin çok önemli bir halkasını oluşturmaktadır çünkü hasta ile ona organ bağışlayacak kişi arasındaki immünolojik uyum sayesinde organ nakli başarılı olabilir. Bu amaçla nakil öncesi dönemde hasta ile vericisi arasında bazı testler uygulanmaktadır. Organ vericisi canlı veya kadavra (beyin ölümü gerçekleşen) kaynaklı olabilir. Nakil sonrasında rejeksiyon şüphesi olan hastalarda immünolojik testler yeniden çalışılabilir ve immünmonitorizasyon gerekebilir.

Doku Tipleme Laboratuvarları (DTL), Transplantasyon merkezlerinde hasta ile vericisinin immünolojik uyumunu belirlemek üzere testleri çalışan Sağlık Bakanlığından Ruhsatlı bir Laboratuvardır. Doku Tipleme Laboratuvarı yönergesi Makamın 30.12.2011 tarih ve 52388 sayılı oluru ile yürürlüğe girmiştir ve halen işleyişte söz konusu yönerge esas alınmaktadır.

Organ nakillerinde immünolojik açıdan ön şartlar; Kan grubu uyumu, HLA doku tipi tayini (SSP ve SSO yöntemleri), Anti-HLA antikorların tespiti (serolojik yöntem), Cross-match (sitotoksik ve flow sitometrik yöntemler) negatifliği, hastanın primer hastalığı, sensitizasyon öyküsü ve diyaliz öyküsü gibi bilgilerin alınmasıdır. Organ nakli sürecinde kan grubu uyumu açısından genellikle transfüzyon şartları uygulanmaktadır. HLA antijenleri önemlidir çünkü yabancı antijenlere karşı immün cevapta önemli rol oynarlar. Transplantasyon sürecinde aynı HLA antijeni bulunduran bireyler birbirlerinin doku graftlarını (örneğin böbrek) kabul edebilirler ancak farklı HLA antijenlerine sahip bireyler arasında graft rejeksiyonu (reddi) gelişebilir. Doku Tipleme Laboratuvar testlerini sıfır hata ile çalışmak kadar sonucu doğru yorumlamak da önemlidir.

 

Transplantasyonda karşılaşılan en önemli problemlerden bir tanesi; hasta ile donor (verici) arasındaki immünolojik uyumsuzluktur. Bu tip reaksiyonların önlenmesi veya azaltılması için alıcı ile verici arasında yapılan testleri çalışmak amacıyla DOKU TİPLEME LABORATUVAR ları kurulmuştur. Bu laboratuvarlarda çalışılan testler hasta ile onların verici adayları arasında HLA doku grubu uyumu, donöre spesifik lenfosit cross-match testleri ile nonspesifik panel reaktif antikor testleridir.

  1. HLA Doku Grubu Uyumu

HLA (Human Leukocyte Antigen), insanda kendinden olmayanı tanımadaki rolü nedeniyle transplantasyon alanında önemli bir yere sahiptir. HLA gen bölgesi insanda 6.kromozomun kısa kolu üzerinde ve en polimorfik bölgelerden birisidir. Bugün HLA alellerinin belirlenmesi için serolojik ve moleküler yöntemler kullanılmaktadır. Günümüzde en yaygın olarak PCR temelli, hızlı ve tekrarlanabilen moleküler yöntemler kullanılmaktadır.

  1. Lenfosit Cross-Match Testleri

Lenfosit cross-match testleri, komplemana bağımlı hücresel sitotoksisite (CDC) ve flow sitometrik cross-match (FCXM) yöntem olarak en az iki yöntemle çalışılmalıdır.

  • 2a. CDC Cross-Match yöntemi

CDC yöntemiyle donöre spesifik antikorlar transplantasyondan önce tespit edilebilmektedir. Bu yöntemde Terasaki Plağındaki çukurlarda alıcı serumu ile verici lenfositleri birlikte inkübe edilir, ortama tavşan komplemanı ilave edilir. Eğer serumda alıcının HLA antijenlerine karşı antikor varsa antijen-antikor birleşimi sonucu kompleman aktive olur, lenfositler ölür ve sonuç pozitif olarak tespit edilir. Bu durumda alıcı-verici arasındaki uyumsuzluktan söz edilir. CDC cross-match testi günümüzde hiperakut rejeksiyona yol açan antikorların saptanması için gold-standard bir tekniktir.

  • 2b. Flow Cytometry Cross-Match yöntemi

FCXM yönteminde süspansiyon halindeki donor hücreleriyle hasta serumu reaksiyona girdiğinde eğer donöre spesifik antikor mevcutsa bunu işaretli bir antikor kullanarak tespit edebiliriz. Bu durumda flow cytometric cross-match pozitif denir ve erken graft harabiyeti için önemli bir risk faktör olarak kabul edilmiştir.

  1. Panel Reaktif Antikor (PRA) Testleri

Hasta kanında bulunan nonspesifik anti-HLA antikorlardır. Hastada bu antikorların oluşma nedenleri; kan transfüzyonları, gebelikler ve daha evvel geçirilmiş nakillerdir. Panel reaktif antikorların oluşup oluşmadığı, eğer oluşmuşsa hangi antijenlere karşı oluştuğu günümüzde çeşitli yöntemlerle tespit edilmektedir.


Laboratuvar Çalışanları:

 Doku Tipleme Laboratuvar Sorumlusu:

Prof. Dr. Gülbu IŞITMANGİL

Uzman Doktor:

Uzm. Dr. Emine Emel KOÇMAN

  Tıbbi Biyolog:

Aysun KAYA YILDIZ



  • gulbu ruhsat ön yüz.jpg
  • hastane ruhsat ön yüz.jpg
  • 20180914_152150.jpg
  • 20180914_152233.jpg
  • 20180914_151947.jpg
  • 20180914_151954.jpg
  • 20180914_153431.jpg
  • 20180914_152535a.jpg